niedziela, 24 września 2017

Czarno na białym

Kiedy nadchodzi sezon palenia w piecu, zaczynam tęsknić za blokami. Może dlatego dzisiaj notka między innymi o osiedlach, choć niekoniecznie o tzw. wielkiej płycie.

Wbrew temu, co sugerowano na filmie Poszukiwany, poszukiwana, osiedla nie zawsze planowano na zasadzie A jezioro przesuniemy tutaj. Za niektórymi projektami stał konkretny pomysł, jakaś idea urbanistyczna.



Niekiedy po dołożeniu jakiegoś przypadkowego pawilonu handlowego czy wciśnięciu dodatkowego bloku na bezcennych gruntach pomysł ten przestaje być jasny i oczywisty, ale jest jeden sposób, żeby się o tym przekonać: schwarzplan, czyli mapa, na której czarnym kolorem na białym tle zaznaczono układ budynków i nic poza tym. Żadnych dróg, linii tramwajowych czy rzek.

Zaczniemy od poniemieckiego klasyka, czyli wrocławskiego osiedla-ogrodu Sępolno, zbudowanego na planie orła (łatwiej go zobaczyć, gdy się przekręci głowę w lewo) — drobne kropki wewnątrz tego orła, które psują efekt, to dobudowane później garaże, szopy, pomieszczenia gospodarcze itp.



O schwarzplanach i układach miast bardzo ładnie pisał na swoim blogu Marcin Piotrowski, przedstawiając fascynujące tło powstania miasta Brasilii (polecam cały cykl artykułów!), zrobił to tak ciekawie, że w zasadzie wyczerpał temat. W tej notce chciałbym jedynie podać przepis na szybkie narysowanie schwarzplanu przy użyciu bezpłatnego narzędzia Maperitive oraz danych z OpenStreetMap.

1. Instalacja

Pobieramy program Maperitive i rozpakowujemy go. Następnie w katalogu Maperitive, a ściślej w podkatalogu Rules, gdzie znajdują się reguły renderowania map, zapisujemy plik Schwarzplan.mrules. Teraz trzeba uruchomić program i zarejestrować nową regułę, wpisując w wierszu znajdującym się na dole okna polecenie:

use-ruleset location=Rules/Schwarzplan.mrules as-alias=Schwarzplan

i naciskając ENTER.

2. Wybór obszaru roboczego

Przesuwamy mapę w interesującym nas obszar. Można tego dokonać przy użyciu myszki, przydadzą się też przyciski przybliżania i oddalania [+]/[-]. Jeżeli znamy współrzędne geograficzne danego miejsca (w postaci dziesiętnej), możemy od razu przejść tam, wpisując komendę:

move-pos y=szerokość_geograficzna x=długość_geograficzna

Wszystkie kolejne operacje będą domyślnie wykonywane dla widocznego na podglądzie obszaru mapy. Jeżeli go chcemy zmodyfikować albo obejrzeć w pomniejszeniu lub powiększeniu, to należy skorzystać z opcji Set Geometry Bounds w menu Map. Po zmianie powiększenia będzie widać obszar roboczy, zaznaczony czerwoną ramką.

3. Pobranie danych i renderowanie

Po ustaleniu obszaru pobieramy dane z OpenStreetMap — służy do tego opcja w menu Map o nazwie Download OSM Data (Overpass API). Jeżeli operacja zakończy się sukcesem, to na liście warstw oznaczonych gwiazdkami w prawym, dolnym rogu programu pojawi się nowa warstwa o nazwie OSM File.

Teraz w menu Map wybieramy Switch to rules, potem z listy reguł wybieramy Schwarzplan. Można już wyłączyć podgląd warstwy o nazwie Web map, odznaczając gwiazdkę na liście warstw (Sources), w podglądzie Maperitive zostanie już tylko czarno-biały układ budynków.



4. Obszar, skala i format wyjściowy planu

Granice obszaru roboczego, dla którego program pobrał dane OSM oraz wyrenderował je (tzw. Geometry Bounds — czerwona ramka) nia nie zawsze pokrywają się granicami do eksportu (Printing Bounds — niebieska ramka). Żeby ustalić te ostatnie, należy wybrać opcję Set Printing Bounds z menu Map albo kliknąć drugim przyciskiem myszy na czerwoną ramkę i wybrać opcję Place Printing Bounds Here.

Od tego momentu przyciski powiększenia i oddalenia [+]/[-] mają wpływ nie tylko na widok ale też skalę i wielkość eksportowanej mapy.

Pozostaje nam już tylko format rysunku; do wyboru mamy grafikę rastrową PNG albo wektorową SVG (w dwóch wersjach, bo podobno Adobe Illustrator nie zawsze prawidłowo czyta pliki przeznaczone dla Inkscape'a). Jeżeli wybierzemy opcję eksportu z menu Tools, to program domyślnie zapisze schwarzplan w podkatalogu output. Możemy też sami ustalić ścieżkę do zapisu przy użyciu polecenia

export-bitmap file="ścieżka/nazwapliku.png"

5. Problemy miast

Na deser kilka narysowanych naprędce planów.
Rzut oka na mapę Miasteczka Wilanów sprawia, że budzą się we mnie podejrzenia — wszystko jakieś takie zbyt idealne, z drugiej strony budynki prawdopodobnie mają funkcję głównie mieszkalną. Bez wizyty na osiedlu widzę, że wszelkie sklepy, knajpy i punkty usługowe jeżeli są, to schowane na parterach domów. Szkoła, gdzie jest szkoła?



Dla porównania dokładam Podzamcze — sypialnię na obrzeżach Wałbrzycha, podobno jedno z lepiej zaprojektowanych osiedli w Polsce z lat 70'/80'.
W czasach świetności mieszkało tam ponad 40 tys. ludzi, teraz zdaje się została połowa. Widać budynki handlowe, mały budynek na planie krzyża to zapewne kościół; dużo przestrzeni pomiędzy ułożonymi jak szańce blokami daje wytchnienie, ale wiać tam musi strasznie.
Dwie linie małych budynków w górnej części mapy to ciągi garaży — nie zaplanowano ich w trakcie budowy osiedla, więc obstawiam, że na Podzamczu mogą być problemy z parkowaniem.



Analizę Nowej Huty pozostawiam już Czytelnikom.



Brak komentarzy: